In bijna iedere bijsluiter van een vaccin staat:
“Alleen gezonde dieren vaccineren.” Dit klinkt zo logisch, maar wat is dat eigenlijk, gezondheid?
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is de definitie van gezondheid:
“Gezondheid is een toestand van compleet welbevinden. Een gezond mens is niet alleen fysiek gezond maar er is ook sprake van een geestelijk en sociaal welbevinden.”
En hoe zit dit bij dieren? Wanneer spreek je van gezonde dieren? Is een hond gezond wanneer hij geen lichamelijke klachten vertoont maar ‘alleen maar’ achter zijn staart aanjaagt? Een paard dat kribbebijt of staat te weven, is dat een gezond dier? En een kat die zich zo intensief poetst dat hij kale plekken in zijn vacht heeft, kun je bij dat dier spreken van gezondheid?
Bij deze voorbeelden wordt het dier bij lichamelijk onderzoek door de dierenarts hoogstwaarschijnlijk gezond verklaard, maar met de geestelijke gezondheid van deze dieren is er wel wat mis. Meestal ligt hier de aanleiding in de (leef)omstandigheden. Er is misschien sprake van verveling of er wordt te weinig aan de natuurlijke behoefte van het dier tegemoet gekomen. Of er is recentelijk iets veranderd in de leefomgeving van het dier; zijn eigenaar is overleden of een maatje, hij is verhuisd, of er is een nieuw gezinslid bijgekomen; allemaal situaties waardoor een dier uit balans gebracht kan worden.
Nog wat andere voorbeelden.
Wanneer een hond al zijn hele leven lang minimaal vier keer per jaar naar de dierenarts moet voor een oorontsteking, is deze hond dan echt gezond?
Op het moment dat hij last heeft van zijn oorontsteking zal je het waarschijnlijk wel eens zijn met de stelling dat deze hond niet gezond is. Maar wat denk je van die momenten dat hij geen last van zijn oren heeft? Is hij op die momenten écht gezond?
Hij heeft op dat moment weliswaar geen oorklachten, maar je kan er op wachten dat het weer een keer mis gaat. In feite kun je bij deze hond spreken van een ontstekingstendens. Deze hond krijgt oorontsteking elke keer nadat hij gezwommen heeft terwijl een gezonde hond gewoon moet kunnen zwemmen zonder dat hij daar klachten aan overhoudt.
Bij de beoordeling van de gezondheid van een dier zou je dus eigenlijk niet alleen maar naar dat ene zieke onderdeel van het dier moeten kijken. Want in dit voorbeeld is het niet alleen maar een oor dat ziek is, in feite is het hele dier ziek. Vaak gaat een fysieke klacht gepaard met een veranderd totaalbeeld: denk aan verminderde eetlust, narrig zijn vanwege de pijn in zijn oren, niet mee willen wandelen, koorts, enzovoort. Het hele organisme is betrokken bij een “oor”ontsteking.
Andere voorbeelden: wanneer een paard het goed doet op wedstrijden maar 22 uur per dag op stal staat zonder contact met soortgenoten, of een kat die uit angst voor de hond of andere katten in huis bijna de hele dag op zolder verblijft, is er bij deze dieren sprake van geestelijk en sociaal welbevinden?
Ziekte = onbalans (‘dis ease’)
Een gezond lichaam is in balans, zowel fysiek als mentaal. Stress kan ervoor zorgen dat een lichaam uit balans raakt en het lichaam maakt dat kenbaar door middel van een klacht. Deze klacht kan zich uiten op zowel fysiek als mentaal niveau. Denk bij dat laatste bijvoorbeeld aan klachten als kribbebijten, automutilatie of depressie.
In eerste instantie zal een klacht ontstaan daar waar die het minst schadelijk is voor het lichaam (slijmvliezen, huid). Snijd je die weg af (onderdrukt door medicatie) dan zal het lichaam een andere manier moeten vinden om te laten zien dat het uit balans is. Vaak zie je dan klachten ontstaan op een dieper gelegen niveau (de organen).
Nemen we weer de hond met oorontsteking als voorbeeld: wanneer je deze oorontsteking telkens ‘weg poetst’ met een oorzalfje of een antibioticakuur, dan doe je in feite niets aan de onderliggende onbalans en kun je niet spreken van toegenomen gezondheid.
Zo zijn er heel veel klachten te bedenken die in eerste instantie een vaccinatie niet in de weg lijken te staan, maar die wel van invloed kunnen zijn op de reactie van jouw dier op een vaccinatie. Blijf dus vooral goed kijken naar je eigen dier en maak voor jezelf een afweging; is mijn dier echt gezond en is dit wel het juiste tijdstip om te vaccineren? Denk bijvoorbeeld aan een pup of een herplaatser die naar zijn nieuwe eigenaar gaat. Die gebeurtenis op zich brengt al veel stress met zich mee, is het dan verstandig om gelijk al die eerste dagen het dier te laten vaccineren?
En weet: vaccineren mág in Nederland, het is geen verplichting!
